1998, Cilt 14, Sayı 1, Sayfa(lar) 119-132
ERKEN EMBRİYONAL DÖNEMDE YUMURTAYA VERİLEN TESTOSTERON PROPİYONAT'IN TAVUK BURSA FABRİCİİ'Sİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Hasan Hüseyin Dönmez1, İlhami Çelik2
1Y.Y.Ü Veteriner Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı, VAN
2S.Ü. Veteriner Fakültesi, Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı, KONYA
Anahtar Sözcükler: Tavuk, Bursa Fabricii, Bursektomi, Histolojik Değişiklikler
Görüntülenme Sayısı:2360 - İndirilme Sayısı: 1495

Bu çalışmada, erken embriyonaf dönemde yumurtaya verilen testosteron propiyonatın (TP), tavuklarda bursa Fabricii'nin embriyonal gelişimi üzerindeki etkileri ile kuluçkadan çıkıştan sonra bu organda ofuşan histolojik de-ğişiklikterin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada B55 yerli hibrit anaçlardan elde edilen 350 adet döllü yumurta kullanıldı. Bu yumurtaların yarısı kontrol grubu olarak kullanılırken; diğer yarısı da TP'nin bursa Fabricii üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amacıyla kullanıldı. Yapılan ışık mikroskopik inceleme sonuçları, kuluçkanın 36. saatinde yumurtaya verilen TP'nin, bursa Fabricii taslağındaki lenf foliküllerinin embriyonal gelişiminde ilk aşama olan epitel tomurcuklarının şekillenmesini engellemek suretiyle, bu yapıların gelişimini önemli oranda baskıladığını ortaya koymaktadır. Bununla birlikte TP uygulaması, bursa Fabricii'deki foliküler gelişmeyi tamamen bloke etmemekte ve organda az sayıda da olsa, atrofik durumdaki ve kistik yapıları da içeren fofiküllere rastlanmaktadır. Kuluçkadan çıkıştan sonra ise bu hayvanların çoğunda organ oldukça küçük olup; çoğunlukla, organa özgü lenf folikülleri gelişmemiş durumdadır. Kuluçkadan çıkışın ilk haftasında, organın lamina propriyasında lenfosit infiltrasyon alanları ile kistik yapılara rastlanmakta; sekizinci haftasında ve takibeden dönemlerde ise organın yerinde bağ dokusu ve lenfosit infiltrasyon alanlarından oluşan bir rudiment gözlenmektedir.