2019, Cilt 35, Sayı 2, Sayfa(lar) 093-098
Türkiye’de küçük ruminantlarda görülen fasciolosis kaynaklı üretim kayıpları
Savaş Sarıözkan
Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Sağlığı Ekonomisi ve İşletmeciliği Anabilim Dalı, Kayseri, Türkiye
Anahtar Sözcükler: Fasciolosis, koyun, keçi, üretim kaybı, Türkiye
Görüntülenme Sayısı:2219 - İndirilme Sayısı: 656

Amaç: Türkiye’de küçük ruminantlarda fasciolosis’e bağlı oluşan üretim kayıplarının tahmin edilmesidir.

Gereç ve Yöntem: Bu amaçla, Türkiye’de farklı bölgelerde yapılan hastalık prevalans çalışmaların ağırlıklı ortalaması alınıp, TÜİK ile Tarım ve Orman Bakanlığı verileri esas alınarak 2018 yılı cari fiyatları üzerinden hesaplama yapılmıştır. Koyunlarda ağırlıklı ortalama prevalans %3,47, keçilerde ise %1,25 olarak hesaplanmıştır. Çalışmada koyun ve keçilerde hastalık nedeniyle oluşabileceği tahmin edilen verim kayıpları ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Bulgular: Elde edilen bulgulara göre, Türkiye’de fasciolosis nedeniyle koyunlarda yıllık 7.030.263 TL, keçilerde de 880.130 TL olmak üzere toplam 7.910.395 TL kayıp oluştuğu tahmin edilmiştir. Kayıplar içerisinde % 80,3 ile en yüksek payı süt ve et üretim kayıpları oluşturmuştur. Hastalığın enfekte hayvanlarda 15,1-24,4 TL arasında kayıp oluşturduğu belirlenmiştir. Yani karkas değerinin yaklaşık %4-5’inin kaybı söz konusudur.

Öneri: Türkiye’de fasciolosis nedeniyle oluşan üretim kayıplarının azaltılabilmesi için, ulusal kontrol ve eradikasyon stratejileri içerisinde hastalığa öncelik verilmesi gerekmektedir. Bu sayede, hem kaynak kullanımında etkinlik sağlanarak düşük kar marjı ile çalışan üretici gelirleri artacak, hem de potansiyel üretim gerçekleşmesiyle birim fiyatlar düşecek ve halkın daha fazla hayvansal protein tüketmesi sağlanabilecektir.