2018, Cilt 34, Sayı 3, Sayfa(lar) 142-149
Box-Jenkins ve Winter Üstel Düzgünleştirme Yöntemleriyle Türkiye’de ticari yumurta üretiminin modellenmesi ve geleceğe yönelik öngörüsü
Özlem Kaymaz
Ankara Üniversitesi, İstatistik Bölümü, Ankara, Türkiye
Anahtar Sözcükler: Box-Jenkins Yöntemi, öngörü, SARIMA, Winter’s Üstel Düzgünleştirici Yöntemi, zaman serisi
Görüntülenme Sayısı:2065 - İndirilme Sayısı: 901

Amaç: Ticari yumurta tavukçuluğu sektöründe yaşanan büyük gelişmeler ve Türkiye’nin potansiyel ihracat pazarlarının önemli bir kısmına yakın olması nedeniyle bu sektöre ilgiyi arttırdı. Bu çalışmanın amacı, 2010-2018 yılları arası Türkiye ticari yumurta aylık üretimine ilişkin zaman serisinin Box-Jenkins ve Winter’s Üstel Düzgünleştirme yöntemi ile modellenmesi ve bu modellerin kıyaslanarak öngörülerinin değerlendirilmesidir.

Gereç ve Yöntem: Veri, Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) veri tabanından 2010 ile 2018 yılları arası ticari yumurta tavukçuluğu üretimine ilişkin aylık bazda üretilen yumurta miktarlarıdır. Bu çalışmada, zaman serisi analizlerinde mevsimsel birleştirilmiş otoregresif hareketli ortalama (SARIMA) yöntemi ve Winter’s üstel düzgünleştirme yöntemi kullanılarak öngörüler elde edilmiştir ve öngörü modelleri RMSE, MAPE ve MAE ile karşılaştırılarak değerlendirilmiştir.

Bulgular: Model uyum kriterlerine bakıldığı zaman, Winter’s üstel düzgünleştirme yönteminin Box-Jenkins yöntemine göre veriyi daha doğru açıkladıkları söylenebilir. Winter’s üstel düzgünleştirme yönteminden çarpımsal model, MAPE ve MAE değerleri daha küçük çıktığı için tercih edilir.

Öneri: Çarpımsal Winter’s üstel düzgünleştirme yönteminden elde edilen modele göre 2017 yılı baz alındığında, tavuk yumurtası üretim miktarının 2018 yılında %3.27, 2019 yılında ise %7.69 artacağı öngörülmektedir. Böylece 2018-2019 yılları arasında Türkiye ticari yumurta üretiminde artış beklenmektedir. Elde edilen öngörü değerleri, ticari yumurta tavukçuluğu sektöründe ilgili karar alıcılara yön göstermesi ve üretim planlaması yapabilmesi açısından faydalı olabilir.