2020, Cilt 36, Sayı 5, Sayfa(lar) 142-155
Türkiye ve Sekiz Ülke (G8) için COVID-19 salgınının Eğri Tahmini Modelleri, Box-Jenkins (ARIMA), Brown Doğrusal Üstel Düzeltme Yöntemi, Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif (ARDL) ve SEIR Modelleri ile analizi
Mustafa Agah Tekindal1, Harun Yonar2, Aynur Yonar3, Melike Tekindal4, Mustafa Bahadır Çevrimli5, Hasan Alkan6, Zekeriya Safa İnanç7, Burak Mat5
1Izmir Katip Celebi University, Medicine Faculty, Department of Biostatistics, Izmir, Turkey
Selcuk University, Veterinary Faculty, Department of Biostatistics, Konya, Turkey
3Selcuk University, Science Faculty, Deparment of Statistics, Konya, Turkey
4Izmir Katip Celebi University, Health Sciences Faculty, Deparment of Social Work, Izmir, Turkey
5Selçuk University, Veterinary Faculty, Deparment of Animal Health Economics and Management, Konya, Turkey
6Selçuk University, Veterinary Faculty, Deparment of Obstetrics and Gynaecology, Konya, Turkey
7Selçuk University, Veterinary Faculty, Deparment of Animal Nutrition and Nutritional Diseases, Konya, Turkey
Anahtar Sözcükler: COVID-19, Eğri kestirimi modelleri, ARIMA, Üstel Düzgünleştirme yöntemleri, ARDL, SEIR, Box-Jenkins Modelleri
Görüntülenme Sayısı:2365 - İndirilme Sayısı: 840

Amaç: Bu çalışma, COVID-19 salgınının Türkiye, Almanya, Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Rusya, Kanada ve Japonya gibi belirli ülkelerde yayılması konusunda toplulukları ve hükümetleri bilgilendirmek için yapılmıştır.

Gereç ve Yöntem: Bu amaçla, seçilen ülkeler için 100. vakadan sonra 19.07.2020'ye kadar olan COVID-19 salgını sayıları Eğri Tahmin Modelleri, Box-Jenkins (ARIMA), Brown Doğrusal Üstel Düzeltme Yöntemi, Otoregresif Dağılımlı Lag (ARDL) ve SEIR Modelleri kullanılarak tahmin edilmiştir.

Bulgular: Oluşturulan ARDL ve SEIR modellerinin değerlendirmelerinde, Fransa ve İtalya'nın pandemik büyüme oranlarının yüksek olduğu; Kanada düşük pandemik büyüme oranına sahipken. Ayrıca pandeminin dönüm noktasının 72. günde gerçekleştiğini gözlemledi. Salgında bir değişiklik olmazsa ve hükümetler aynı stratejilerle devam ederse, salgının 2020 Ekim ayı başlarında (21 Eylül - 10 Kasım arası) yeniden başlayacağı ve ortalama 155 gün (145-168 gün arası) etkili olacağı tahmin ediliyor.

Öneri: Gözlemlenen ve tahmin edilen günlük kümülatif yeni vakaların tutarlı olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, bu çalışmada kullanılan modellerin G8 ülkesinde ve Türkiye'de COVID-19 salgınını iyi karakterize ettiği söylenebilir.