2007, Cilt 23, Sayı 1, Sayfa(lar) 083-095
AĞAÇ, YER SİNCABI ve RATIN MANDIBULA'SI ÜZERİNDE KARŞILAŞTIRMALI MAKRO-ANATOMİK, MEKANİK ve GEOMETRİK MORFOMETRİK ÇALIŞMA
Hakan Yalçın1, Seyit Ali Kayış2, Atilla Arslan3
1Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Anatomi Anabilimdalı, KONYA
2Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü Biyometri ve Genetik Anabilimdalı, KONYA
3Selçuk Üniversitesi Fen Ed. Fakültesi Biyoloji Anabilimdalı, KONYA
Anahtar Sözcükler: Geometrik Morfometrik, sincap, rat, mandibula, anatomi
Görüntülenme Sayısı:3043 - İndirilme Sayısı: 2494

Bu çalışma karşılaştırmalı olarak Cıç tür rodent (kemirici) üzerinde yapıldı. On adet ergin ağaç sincabı (Sciurus anomalus, 5 erkek, 5 dişi), on adet ergin yer sincabı (Spermopbilus xanthoprymnus, 4 erkek, 6 dişi) ve on adette 60 günlük Rat-Sprague Dawley (Rattus norvegicus, 5 erkek, 5 dişi) kullanıldı. Çalışma içinde sağ mandibula'ların (çene kemikleri) lateral yü2İeri kullanıldı. Araştırmadaki ağaç, yer sincabı ve ratın mandibula'ları "makro-anatomik" olarak karşılaştırıldı. Hatlar, sincaplarla kıyaslandığında en belirgin olarak; lateral yüzde incisura mandibula'nın rostro-ventral inde kemiksel bir çıkıntı mevcutlu ve proc. coronoideus daha kısa ve düzdü. Medial yüzdeki fossa pterygoidea oluşumu yer sincaplarında daha derin, ratta ise daha sığdı. Memelilerden farklı olarak her üç türde de fossa masseterica'yı dorsal ve ventral olarak sınırlayan masseterik çizgiler mevcuttu. Çene kemiği üzerinden alınan bazı metrik ölçümler bakımından (Sd, Sv, Ad, Td), yer sincabı ve rat çok benzerdi. Ayrıca üç türe ait mandibula kemiğindeki çiğneme kaslarının "mekanik avantajları" hesaplandı. Genelde ağaç sincabındaki çene kaslarının mekanik avantajları, yer sincaplarından yüksek bulundu. Buna karşın ağaç sincabı, ratla karşılaştırıldığında sadece iki çene kasının (Sd, Sv) yüksek, bir kasın (Ad) düşük, diğer iki kasın (Tv, Td) ise benzer mekanik avantajlara sahip oldukları belirlendi. Patlar ise yer sincapları ile kıyaslandığında, genelde çene kaslarının mekanik avantajı (Sd, Ad, Tv) yüksekti veya bazıları (Sv, Td) benzerdi. M. temporalis'in dorsal fibrilleri (Td)'nin mekanik avantajı ise her üç türde de aynıydı. Bu araştırmada üç kemirgen türüne ait mandibula şekilleri "Geometrik Morfometrik" metoduyla tür ve cinsiyet farklılığı bakımından da karşılaştırıldı, Bu amaçla çene kemiğinde 16 adot homolog landmark noktası tespit edildi. Elde edilen şekillere ait veriler Geometrik Morfometrik yöntemiyle analiz edildi. İlk iki temel bileşen-TB (PC-RW) ile türler ayırt edilebildi. İlk iki TB, şekillere ait toplam varyansın % 71 ini açıkladı {TB1:%37, TB2:%34). Deformasyon ağ ızgarası çizilerek örneklerdeki landmark'ların hareket yönlerine ait farklılıklar belirlendi. Şekil bakımından orthogonal karşılaştırmalar sonucu sadece tür faktörünün istatistik] olarak önemli olduğu gözlendi.